Sygnały ostrzegawcze:

• Mówi o popełnieniu samobójstwa lub porusza tematy związane ze śmiercią.
• Jest bardzo zainteresowana problematyką śmierci i umierania.
• Podjęła już wcześniej próbę odebrania sobie życia.
• Drastycznie zmienia swoje zachowanie, przyzwyczajenia.
• Ma problemy z jedzeniem i spaniem.
• Wycofuje się z kontaktów towarzyskich i pod wpływem nastroju zrywa przyjaźnie.
• Traci zainteresowanie rodziną, pracą i otoczeniem.
• Przygotowuje się do śmierci: rozdaje ważne rzeczy, pisze testament, porządkuje swoje sprawy.
• Podejmuje nieadekwatne do sytuacji, ryzykowne działania.
• Przestaje dbać o swój wygląd zewnętrzny.
• Zwiększa spożycie alkoholu i pod jego wpływem wyraża sugestie, że nikt jej nie lubi, nie rozumie, że życie jest trudne i nawet bliscy nie chcą pomóc.
• Uskarża się na objawy przewlekłego stresu np. bóle głowy i bezsenność.
• Ulega skrajnym wahaniom nastroju – jest drażliwa, agresywna oraz pobudliwa lub apatyczna.
• Obniża aktywność i efektywność w pracy.

Czynniki ryzyka popełnienia samobójstwa:

• strata kogoś bliskiego na skutek śmierci, rozwodu, separacji;
• przeżywanie poważnych problemów osobistych i zawodowych;
• nadużywanie alkoholu lub picie ryzykowne;
• doznanie fizycznego lub/i psychicznego urazu;
• przewlekła, nieuleczalna choroba;
• trudności finansowe, pogorszenie warunków socjalnych;
• nie utrzymywanie kontaktów społecznych, mieszkanie samemu;
• przeżywanie smutku, stanów depresyjnych, przygnębienia;
• doświadczenie ostrego lub przewlekłego stresu;
• problemy zawodowe, takie jak: wszczęcie postępowania wyjaśniającego, postępowania dyscyplinarnego, zawieszenie w czynnościach służbowych.

Jak Ty możesz pomóc osobie zagrożonej samobójstwem?

• Zapamiętaj listę sygnałów ostrzegawczych i bądź czujny.
• Nigdy nie trzymaj w sekrecie rozmowy o samobójstwie, nawet jeśli jesteś o to proszony.
• Znajdź czas na rozmowę i okaż zainteresowanie. Bądź otwarty, bo osoba zagrożona samobójstwem może prosić o pomoc tylko raz.
• Bądź gotowy do słuchania, pozwól na okazywanie emocji i akceptuj je. W sposób bezpośredni rozmawiaj o samobójstwie.
• Nie pytaj „dlaczego”, bo to tylko wzmaga zachowania obronne.
• Unikaj oceniania i dyskusji na temat dopuszczalności czy słuszności samobójstwa. Nie dawaj wykładów na temat wartości życia. Nie pouczaj i nie decyduj za kogoś.
• Nie wzywaj do podjęcia próby samobójczej.
• Szukaj pomocy u psychologa w Twojej jednostce, psychiatry lub skontaktuj się ze specjalistą z poradni psychologicznej lub ośrodka interwencji kryzysowej.

Pamiętaj!

Znajdujący się w kryzysie człowiek jest otwarty na przyjmowanie pomocy!
Kiedy dostrzeżesz sygnały zachowania samobójczego, reaguj!
Nic nie robiąc, ryzykujesz utratę tej osoby. Na zawsze!

Mity dotyczące samobójstw

Mit 1
Ten, kto często mówi, że odbierze sobie życie, nie zrobi tego.
FAŁSZ, ponieważ w większości przypadków mówienie o samobójstwie nie wynika z faktu, że mówiący chce kogoś przestraszyć lub zmanipulować. Wynika z tego, że przeżywa on przemiennie: chęć i niechęć życia, sens i bezsens, nadzieję i bezradność.

Mit 2
Trzeba być silnym, aby targnąć się na swoje życie.
FAŁSZ, ponieważ osoby, które targnęły się na swoje życie siebie samych opisują jako ludzi o słabszej psychice, impulsywnych w działaniu, z tendencją do załamań w obliczu braku celu i sensu życia, zagubienia i osamotnienia.

Mit 3
Tylko smutni popełniają samobójstwo.
FAŁSZ, ponieważ u osób zamierzających pozbawić się życia nie zawsze występuje poczucie bezsensu i braku wartości własnego życia. Wielu z nich ceni życie, lecz towarzyszy temu poczucie bezradności i nieumiejętność wykorzystania tej wartości.

Mit 4
Zwykle nic nie zapowiada samobójstwa.
FAŁSZ, ponieważ syndrom presuicydalny występuje zwykle pod postacią kryzysu psychologicznego, który można rozpoznać. Kryzys taki charakteryzuje: napięcie, obniżenie odporności, poczucie bezradności i utraty kontroli, poczucie wyczerpania sposobów radzenia sobie, dezorganizacja zachowania.

Mit 5
Nie można odróżnić sytuacji, które mogą zagrażać człowiekowi od tych, które raczej nie zagrożą.
FAŁSZ, ponieważ nie każda trudna sytuacja wywołuje kryzys, lecz tylko taka, która:

• powoduje bardzo silne napięcie, utrudniające normalne funkcjonowanie;
• dotyczy problemu przynajmniej subiektywnie określanego jako bardzo ważny;
• powoduje bezradność i niewiedzę co i jak zrobić;
• powoduje dyskomfort psychiczny trwający znacznie dłużej niż zwykle przy trudnościach;
• przeżywana jest samotnie, bez pomocy oraz wsparcia najbliższych i otoczenia.

Mit 6
Człowiek, który ma zamiar odebrać sobie życie, nie chce niczyjej pomocy.
FAŁSZ, ponieważ kryzys to okres bogaty w różne czynniki emocjonalne o różnym zabarwieniu i nasileniu. Jest pełen wahań i niepewności. Cechuje się także poszukiwaniem pomocy i otwartością na pomoc innych.

Gdzie szukać pomocy?

• 112 – numer alarmowy, który w stanach nagłego zagrożenia ratuje ludzkie życie.

• 800 70 2222 – całodobowy telefon Centrum Wsparcia dla osób w kryzysie psychicznym, depresji i z myślami samobójczymi, prowadzony przez Fundację ITAKA.

• 116 111 – całodobowy Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży, oraz 800 100 100 – telefon dla Rodziców i Nauczycieli w Sprawie Bezpieczeństwa Dzieci, prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę (czynny od poniedziałku do piątku w godz. 12.00–15.00).

• 800 120 002 – całodobowy, bezpłatny telefon Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska linia”.

• Strony internetowe, np.: www.pokonackryzys.pl czy www.liniawsparcia.pl. Można za ich pośrednictwem porozmawiać przez czat internetowy lub uzyskać odpowiedzi na pytania drogą e-mailową.