5 powodów, dla których warto zaszczepić się przeciw WZW B

– Według strategii Światowej Organizacji Zdrowia, liczba nowych zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu B (WZW B) w Europie ma do 2020 roku zmniejszyć się o 90 proc¹. To dobra informacja, ponieważ infekcja ta odpowiada za większość przypadków przewlekłej niewydolności i marskości wątroby, które w konsekwencji często prowadzą do rozwoju raka wątrobokomórkowego². Jak wyeliminować ryzyko? Eksperci nie mają wątpliwości: szczepiąc się³. Tymczasem wciąż wielu Polaków – urodzonych przed 1986 rokiem – nie otrzymało profilaktycznego zastrzyku⁶. O tym, dlaczego warto go wykonać przypomina rozpoczynająca się pod koniec października akcja edukacyjna - Żółty Tydzień.

To już 32. edycja akcji skierowanej do społeczeństwa, której celem jest budowanie świadomości i edukacja na temat zagrożeń związanych z wirusowym zapaleniem wątroby typu B (WZW B). Tegoroczna edycja skupia się na profilaktyce WZW B wśród osób powyżej 32. roku życia, a więc populacji nieobjętej szczepieniem obowiązkowym. W ramach kampanii powstały materiały edukacyjne, m.in. odświeżona strona internetowa (www.zoltytydzien.pl), kalendarz szczepień dla dorosłych oraz plakaty i ulotki, które są dostępne w placówkach medycznych i aptekach biorących udział w akcji.

1. Wirusem WZW B łatwo się zakazić

Wirusowe zapalenie wątroby typu B, tzw. żółtaczka wszczepienna, to najczęściej występująca wirusowa choroba wątroby⁴. Wywołuje ją wirus HBV (Hepatitis B Virus), który jest nawet do 100 razy bardziej zakaźny niż okryty złą sławą wirus HIV⁵. W praktyce oznacza to, że do zakażenia wystarczy pojedynczy kontakt z drobnoustrojem i mała jego ilość⁶. Jednocześnie HBV jest bardziej niż HIV odporny na czynniki środowiskowe i środki chemiczne⁵ – może nawet przetrwać poza organizmem człowieka nawet 7 dni³. Głównym źródłem zakażenia są osoby z przewlekłym zakażeniem HBV ⁷. Wirus znajduje się w ich płynach ustrojowych – krwi, nasieniu, wydzielinie dróg rodnych, w mleku kobiecym (w fazie ostrego WZW B) czy ślinie⁸.
Do przeniesienia zakażenia na zdrowego człowieka dochodzi najczęściej tzw. drogą krwi, związaną z naruszeniem ciągłości tkanek⁹, np. w trakcie zabiegów medycznych, poprzez kontakt z raną ciętą, podczas pobierania krwi do badania, transfuzji krwi, w czasie zabiegów stomatologicznych⁴ czy kosmetycznych (tatuaż, przekłucie uszu, pedicure etc.)⁹. Zakażenie jest również możliwe podczas porodu (wirus przenosi się z matki na dziecko), stosunku seksualnego czy korzystania z pożyczonej szczoteczki do zębów lub golarki, jeśli zostały one skażone krwią³.

2. WZW B ma bardzo groźne skutki dla zdrowia

Po wniknięciu do organizmu wirus HBV wbudowuje swój materiał genetyczny w komórki wątrobowe człowieka. Komórki te zaczynają wytwarzać nowe cząstki wirusa, powodując poważne uszkodzenia wątroby⁵. W efekcie dochodzi do marskości i niewydolności tego narządu, a u ok. 20-30 proc. dorosłych przewlekle zakażonych wirusem rozwija się rak wątrobokomórkowy³. Jak podkreślają eksperci, wirus HBV jest drugim po tytoniu czynnikiem rakotwórczym, który może odpowiadać nawet za 80 proc. przypadków raka wątrobokomórkowego, najczęstszego pierwotnego nowotworu wątroby². Ale skutki WZW B wykraczają poza jeden narząd. Do innych, częstych powikłań choroby należą: zapalenie stawów, zaburzenia krzepliwości krwi czy uszkodzenie nerek¹⁰.

3. Objawy WZW B łatwo przeoczyć

Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest trudne do rozpoznania, ponieważ u połowy chorych nie występują żadne objawy, a jedyną oznaką uszkodzenia wątroby jest podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych. Nawet jeśli objawy pojawią się, to są raczej mało charakterystyczne. Obejmują: złe samopoczucie, brak apetytu, zażółcenie skóry oraz białek oczu, ciemne zabarwienie moczu, zaburzenia ze strony układu pokarmowego¹². W efekcie – jak wynika z szacunków WHO – zaledwie 9 proc. osób spośród 257 mln zakażonych wirusem HBV wie, że jest jego nosicielami!¹ Brak objawów nie oznacza, że choroba się nie rozwija.
W przypadku raka wątrobokomórkowego następuje to szybko³, a ze względu na ograniczony dostęp do diagnostyki i leczenia WZW B czyli tzw. "żółtaczki wszczepiennej", wielu chorych dowiaduje się o chorobie zbyt późno, kiedy terapia staje się mało skuteczna³. W rezultacie rocznie na świecie około pół miliona ludzi umiera z powodu WZW B⁸.

4. Ryzyko zachorowania na WZW B wciąż dotyczy wielu Polaków

Jeszcze na początku lat 90. XX wieku co roku diagnozowano w naszym kraju kilkanaście tysięcy nowych przypadków WZW B⁶. Sytuacja epidemiologiczna zaczęła ulegać zmianie wraz ze wzmożoną kontrolą sterylizacji i dezynfekcji sprzętu medycznego, wprowadzeniem sprzętu jednorazowego użytku, a przede wszystkim w związku z wprowadzeniem szczepień przeciwko WZW B⁸. Najpierw, w 1989 roku, objęto nimi dzieci mam zakażonych HBV, następnie studentów medycyny i pracowników służby zdrowia, potem rodziny chorych i osoby czekające na zabieg chirurgiczny. W końcu, w 1996 roku, szczepienie przeciwko WZW B stało się obowiązkowe dla wszystkim noworodków w Polsce. A kilka lat później zaczęto doszczepiać nastolatki urodzone w latach 1986-1995. W efekcie doszło do dziesięciokrotnego spadku zachorowań!⁶ Wciąż jednak co roku diagnozuje się w Polsce kilka tysięcy nowych przypadków WZW B (3,3 tys. w 2017 r.)¹¹ Dlatego o profilaktyce w postaci szczepienia przeciw WZW B powinny pomyśleć wszystkie osoby wcześniej nieszczepione⁸, a więc urodzone przed rokiem 1986. Jako że większość zakażeń ma miejsce w placówkach medycznych¹², to szczepienie przeciw WZW B zaleca się szczególnie osobom planującym zabieg medyczny oraz przewlekle chorym, m.in. z cukrzycą, niewydolnością nerek czy stosującym leki obniżające odporność¹³.

5. Szczepienie przeciwko WZW B to najskuteczniejsza profilaktyka

Od 1982 roku na całym świecie podano ponad miliard dawek szczepionek przeciw WZW B.
W efekcie w wielu krajach odsetek dzieci żyjących z przewlekłym zakażeniem wirusem HBV spadł z 8-15 proc. do poniżej 1 proc. Masowe szczepienia zmniejszyły nie tylko występowanie WZW B, ale również jego najgroźniejszych powikłań, tj. marskości wątroby czy pierwotnego raka tego narządu. Stało się to możliwe dzięki wysokiemu poziomowi ochrony – zastosowanie 3-dawkowego schematu szczepienia zapewnia ponad 96 proc. skuteczności w ochronie przed zachorowaniem. Mało tego, ochrona ta jest długotrwała, odporność utrzymuje się co najmniej 20 lat, a prawdopodobnie całe życie³.

Szczepionki przeciw WZW B mają również korzystny profil bezpieczeństwa. Najczęstszymi, miejscowymi odczynami niepożądanymi są: przejściowy ból, stwardnienie w miejscu wkłucia, zaczerwienienie i niewielkie podwyższenie temperatury ciała¹⁴.
 

FleishmanHillard