Autorzy wystawy, to AUTORZY WIEŻ. Wystawa prezentuje zarówno ich projekty, jak też szerszy rys historycznej ewolucji szczecińskiej katedry i kościoła w Chojnie. Jak zauważa Lech Karwowski (historyk sztuki, dyrektor MN w Szczecinie), jest coś magicznego w procesie "powstawania z martwych". Wykarczowane wieże odrosły na podobieństwo roślin, jednak nie w identycznej lecz nowej formie - ale zarazem na tyle zbliżonej do poprzedniej, że nie sposób ich pomylić z innymi.
Profesor Zbigniew Paszkowski podkreśla unikalny wymiar inwestycji. Zrealizowane zostało coś, co jeszcze kilkanaście lat temu wydawało się niemożliwe z przyczyn technicznych, finansowych, organizacyjnych i politycznych. Kluczowe znaczenie w tym procesie miała ścisła współpraca architekta (M. Płotkowiaka) i konstruktora (S. Nowaczyka).
Tematem wystawy są dwie wieże: wieża kościoła pw. Św. Jakuba w Szczecinie oraz wieża kościoła pw. NMP w Chojnie. Ich historia powiązana jest z dramatycznym procesem przemian, jakim ulegały w dziejach, spowodowanymi głownie przez katastrofy budowlane. Pojedynczą wieżę kościoła pw. Św. Jakuba wzniesiono po zawaleniu się jednej z dwóch wież fasadowych kościoła bazylikalnego. Nową zaś wieżę kościoła w Chojnie zbudowano po zawaleniu się wieży średniowiecznej. Obie wieże poddawano również przebudowom, które zaowocowały wydatnymi przemianami ich kształtu. Obie ucierpiały w trakcie lub tuż po II wojnie światowej i przez pewien czas pozostawały ruinami. Obie też uzyskały nowy kształt w okresie powojennej odbudowy przy zastosowaniu nietypowych rozwiązań materiałowo-technologicznych. Społecznym efektem procesu historycznego było zatrzymanie w świadomości świadków kolejnych przemian dwóch autonomicznych obrazów wież. Obrazu pochodzącego z okresu poprzedzającego przemianę i tego z okresu po niej. Tytuł wystawy odnosi się wiec, do tych zwielokrotnionych obrazów wież, stanowiąc próbę ich prześledzenia i skatalogowania. (...)
2. czerwca 1843 r. we wczesnych godzinach porannych zawalił się południowo-zachodni filar narożny średniowiecznej wieży kościoła pw. NMP w Chojnie. Trzy pozostałe filary rozebrano, krótko po tym wydarzeniu. Nową wieżę chojeńskiej fary wzniesiono w latach 1859-61 wg projektu A. Sollera i A. Stülera jako budowlę wolnostojącą utrzymaną w stylistyce neogotyku nawiązującego swobodnie do form fasad trzynastowiecznych katedr francuskich. Mimo niewątpliwie pedantycznej realizacji nowa wieża, stosunkowo szybko po zakończeniu budowy, wykazywała wady i usterki, które wymusiły przeprowadzenie pierwszego remontu i wzmocnienia konstrukcji w latach 1881-82.
Po raz kolejny wieżę poddano remontowi w latach 1932-33. Niestety koncepcja obrana przez konserwatora prowincji E. Bluncka oraz prowadzącego budowę G. Rütha prowadziła do dramatycznego okaleczenia szlachetnej formy wieży neogotyckiej w skutek likwidacji wystroju oraz ukrycia smukłego hełmu neogotyckiego we wnętrzu pokrytej blachą obudowy o formie prostego ostrosłupa o podstawie oktogonalnej.
Wieża oraz kościół przetrwały okres II wojny światowej nienaruszone, aż do dnia 16 lutego 1945 r. kiedy to uległy zniszczeniu przez pożar i przez kolejne pięć dekad pozostawały ruiną. Szczególne wrażenie w krajobrazie miasta wywierała pozbawiona wierzchołka iglicy ruina wieży o wysokości ok. 79,88 m n.p.t. W latach 1998-99 najbardziej zagrożoną partię ruiny tj. pozostałości neogotyckiego hełmu-iglicy zabezpieczono za pomocą zewnętrznego ustroju kratowego w konstrukcji żelbetowej.
W rok później na zabezpieczonej ruinie iglicy osadzono wierzchołek wykonany w konstrukcji stalowej z pokryciem z blachy miedzianej. Wieża uzyskała w ten sposób łączną wysokość 97,86 m n.p.t. W latach 2002-2003 pozostałą część hełmu odcięto od wpływów atmosferycznych za pomocą powłoki z blachy na deskowaniu, ukształtowanej z nawiązaniem do cech plastycznych oryginalnej wieży neogotyckiej. Wreszcie w okresie 2007-2009 przeprowadzono zabiegi, które umożliwiły użytkowanie tarasu widokowego zlokalizowanego na poziomie 43,51 m n.p.t. Całość prac wykonano wg dokumentacji sporządzonej przez autorów wystawy wraz z zespołami.
Według dostępnych danych wieża kościoła pw. Św. Jakuba w Szczecinie pozostaje obecnie drugą pod względem wysokości w Polsce, po mierzącej 141,5 m wysokości wieży Bazyliki pw. Matki Boskiej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu. Natomiast wieża kościoła pw. NMP w Chojnie lokuje się wśród dziesięciu najwyższych wież kościelnych na terenie kraju, przed wieżami katedry wrocławskiej liczącymi sobie 97.5m wysokości i katedry elbląskiej o wysokości 97 m. dos.
DWIE WIEŻE
Maciej Płotkowiak, Stefan Nowaczyk
Czas ekspozycji:
08|03|2014 - 20|03|2014
Galeria Architektów Forma, ZUT, WBiA / Budynek Architektury
ul. Żołnierska 50 w Szczecinie
Godziny otwarcia: dni powszednie 9.00-17.00,
weekendy i święta 10.00-18.00
Wstęp na wystawę wolny
Napisz komentarz
Komentarze