Społeczni obserwatorzy wyborów samorządowych - wyjaśnienie Państwowej Komisji Wyborczej

Znowelizowany Kodeks wyborczy wprowadził do prawa instytucję społecznych obserwatorów.
Art. 103c. Kodeksu wyborczego, § 1. stanowi, że „zarejestrowane w Rzeczypospolitej Polskiej stowarzyszenie i fundacja, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego ma prawo wyznaczyć po jednym obserwatorze społecznym do komisji wyborczych, o których mowa w art. 152. § 2.”

W odpowiedzi na list Fundacji im. Stefana Batorego Państwowa Komisja Wyborcza, wyjaśnia, że:

1. Stowarzyszenia i fundacje, które chcą wyznaczyć obserwatorów społecznych muszą mieć w statucie zapisy, z których wynika, że realizują one co najmniej jeden cel wskazany w Kodeksie wyborczym (troska o demokrację lub prawa obywatelskie lub rozwój społeczeństwa obywatelskiego).

2. Nie ma znaczenia w jaki sposób (z użyciem jakich sformułowań) cele wymienione w ustawie są zapisane w statucie organizacji.

3. Obserwatorzy wyznaczeni przez daną organizację będą mogli zmieniać się w ciągu pracy komisji. Jednak w tym samym czasie w komisji nie będzie mógł przebywać więcej niż jeden obserwator wyznaczony przez to samo stowarzyszenie czy fundację.

4. Każdy obserwator będzie musiał posiadać zaświadczenie sporządzone przez organizację wg wzoru określonego przez Państwową Komisję Wyborczą. Zaświadczenie będzie zawierało numer, pod którym organizacja została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Konieczny będzie podpis osoby (lub osób) uprawnionych.

5. W dniu głosowania obserwatorzy będą zobowiązani do przedstawienia zaświadczenia członkom komisji wyborczej, której pracę będą chcieli obserwować.

6. Na podstawie numeru KRS komisja wyborcza będzie weryfikowała uprawnienia do prowadzenia obserwacji wyborów. W przypadku braku technicznej możliwości weryfikacji zaświadczenia, obwodowa komisja wyborcza będzie mogła zwrócić się o pomoc do właściwej terytorialnej komisji wyborczej, urzędu gminy lub właściwego komisarza wyborczego.

7. Obserwatorzy będą mogli (za pomocą własnych urządzeń) nagrywać czynności komisji wyborczej - od rozpoczęcia przez nią prac do rozpoczęcia głosowania oraz od zamknięcia lokalu wyborczego do podpisania protokołów głosowania. Nagrywanie samego głosowania jest zabronione. Zamiaru nagrywania nie trzeba będzie zgłaszać, ważne jednak, aby nie zakłócać pracy komisji.

8. Kwestie dotyczące wzoru zaświadczeń i weryfikacji uprawnień organizacji zostaną uregulowane w wytycznych Państwowej Komisji Wyborczej już po ogłoszeniu dnia wyborów.